18-12-2020 | VĂN HỌC

Nhà văn Trần Hoài Thư và việc xuất bản sách thân hữu

  TRẦN YÊN HÒA

Nhà văn Trần Hoài Thư qua nét vẽ Đinh Cường. (Hình: sangtao.org)

Trong những thập niên đầu năm 2000, Trần Hoài Thư chủ trương “Thư Quán Bản Thảo,” đây là một tập san không định kỳ, và cũng chuyên in những sách của bằng hữu một thời.

Trần Hoài Thư, thầy tôi

Trần Hoài Thư là thầy dạy học của tôi hồi còn ở trung học Trần Cao Vân, Tam Kỳ. Thầy dạy môn công dân giáo dục lớp đệ tam, nên cũng không ăn khách lắm. Môn này học trò thường cúp cua, hay nếu ở lại học cũng chỉ nghe cho hết giờ. Đó là niên khóa đâu như 62-63 hay 64-65 gì đó. Những năm này có những cuộc đấu tranh Phật Giáo ở Huế.

Thầy tên là Trần Quý Sách, độ khoảng 21, 22 tuổi, dáng cao lênh khênh, ăn mặc bình thường, đeo kính cận. Thầy vào lớp tôi giữa tiếng cười của đám học trò con trai, con gái, phá như quỷ. Thầy giảng bài nhẹ nhàng, có câu nói lắp, cà lăm một chút xíu. Tôi không để ý nhiều vì cũng như nhiều học trò lúc đó, học cho hết giờ, vì môn công dân giáo dục cũng như những môn phụ khác như nhạc, vẽ hay Hán văn, đều là những môn phụ, “học mà chơi.”

Đến khi cuộc tranh đấu ở Huế nổ lớn ra, ở đây tờ báo Lập Trường, do một nhóm giáo sư Đại Học Huế chủ trương, đã lôi kéo một số cây bút có tiếng tăm cộng tác. Thầy đọc tờ báo này và tôi cũng đọc báo này, nên hai thầy trò thân nhau. Ôi, hồi đó, chuyện văn nghệ, viết văn, làm thơ, sao mà quý. Tôi biết thầy viết văn, làm thơ, nên tôi rất mê thầy, dù chưa được đọc ở thầy một bài nào cả.

Trong niên học đó, tôi là người học trò được thầy thương. Tôi đã kết thân với thầy, đã đến nơi thầy ở trọ, đã được nhìn căn phòng bề bộn thầy ở với tùm lum sách báo, tranh vẽ và rác rưởi. Tôi nghĩ những người có tâm hồn văn nghệ, làm thơ, viết văn, thường sống trong những bộn bề như vậy.

Có một Chủ Nhật nào đó, tôi đưa thầy về nhà tôi. Nhà cha mẹ tôi ở là một vùng quê cách quận lỵ khoảng 8 cây số. Thầy ở lại cùng tôi, ăn cơm trưa với món canh bông lý mà mẹ tôi nấu đãi thầy. Ngày ấy thật vui và vô tư biết bao nhiêu. Và cũng từ sau những ngày ấy, thầy đã bỏ trường mà đi. Từ đó, tôi không gặp thầy nữa, nhưng tôi biết thầy đã vào quân đội.

Sau này lớn lên, tôi vào Sài Gòn học đại học, rồi chiến tranh lan rộng, tôi cũng vào lính như thầy, cũng ra đơn vị tác chiến, cũng đọc sách, cũng làm thơ, viết văn, nhưng tôi chưa được gặp lại thầy một lần, mà chỉ đọc thầy ở một số truyện ngắn, đăng rải rác ở đâu đó như là trên Bách Khoa, trên Văn hay Ý Thức…

Nhà văn Trần Hoài Thư. (Hình: tvvn.org)

Tôi theo dõi thầy rất sát qua thơ văn thầy. Dù thầy đi cùng nơi, khắp xứ, ở đâu, nơi đâu, tôi cũng theo thầy với những truyện thầy đăng báo. Tôi biết thầy đời lính cũng long đong hết cỡ. Bị cận thị nặng nhưng thầy vẫn đi tác chiến, làm trung đội trưởng trung đội thám kích, Sư Đoàn 22 Bộ Binh, đánh giặc cũng “chì một cây,” sau đó thầy bị thương, rồi được đổi về Quân Đoàn IV+QK4 với chức vụ phóng viên chiến trường.

Sau 30 Tháng Tư, 1975, tôi đi tù, thầy cũng đi tù. Thầy ở tù về, đi bán cà rem dạo cho trẻ em, rồi thầy vượt biên và thoát. Tôi cũng đi tù nhưng sau khi về phải sống lây lất ở Việt Nam đến mười bốn năm, đến mãi năm 1995, tôi mới được đi xuất cảnh theo diện HO.

Qua Mỹ, đọc những tạp chí văn học thấy tên thầy, tôi mừng húm. Tôi hỏi Khánh Trường địa chỉ của thầy, tôi mới bắt được tin tức thầy, liên lạc với thầy qua email. Thầy viết thư cho tôi, viết về những ngày dạy ở Tam Kỳ, Quảng Tín, về những cô nữ sinh xinh đẹp đã một thời làm xao động trái tim của thầy (và cả tôi nữa):

“Mấy mươi năm chưa một lần về thăm

Thị trấn ấy biết còn đàn sáo ngủ

Ngôi nhà trọ còn giàn hoa giấy đỏ

Gốc cây xưa còn đỏ một khoảng trời

Khi em một lần của tuổi rong chơi

Và tôi một lần, bạn cùng bảng phấn…”

In sách cho thân hữu

Khi in “Thư Quán Bản Thảo,” một tập san không định kỳ và cũng chuyên in những sách của bằng hữu một thời, từ những thập niên đầu năm 2000 đến nay, chủ trương và mục đích như nhà phê bình Đặng Tiến viết trong Thư Quán Bản Thảo số ra ngày 23 Tháng Tư, 2006 (năm thứ năm):

“Hiện nay, sau khi tái bản thơ Nguyễn Bắc Sơn, Linh Phương, truyện ngắn Y Uyên, nhóm Thư Quán của Trần Hoài Thư, Phạm Văn Nhan đã sưu tầm và in lại thơ Vũ Hữu Định để tặng biếu, không bán, trong tinh thần bảo lưu và truyền bá di sản văn học miền Nam. Chúng tôi đã có lần đề cao thiện chí này, nay một lần nữa, xin công nhiên ca ngợi một việc làm tâm huyết.”

Nhà văn Trần Hoài Thư tốt nghiệp kỹ sư điện toán ở Mỹ, nên ông đã dùng computer để đánh máy, layout và in ngay, với máy in nhỏ, in mỗi lần khoảng vài ba chục cuốn đến một vài trăm cuốn, đóng bìa luôn và gởi tặng bạn bè. Khi có nhu cầu sẽ in thêm, nghĩa là sản xuất tại chỗ từ khâu đầu đến khâu cuối.

Tôi rất phục công việc này của nhóm chủ trương Thư Ấn Quán, mà đầu tàu là nhà văn Trần Hoài Thư. Miệt mài trong nhiều năm, Thư Quán đã cho trình làng đều đặn những cuốn sách sau đây:

- Những tuyển tập đăng thơ, truyện của các tác giả cũ, trước 1975: Bùi Nghi Trang, Hạc Thành Hoa, Từ Thế Mộng, Nguyễn Bắc Sơn, Trần Huyền Ân, Cao Thoại Châu, Lữ Kiều, Lê Ký Thương, Y Uyên.

- Thơ Vũ Hữu Định (tặng).

- Văn số 125 Tháng Ba, 1969, chủ đề Đầu Xuân Lộc Mới (in lại, tặng).

- Một Mình Như Cánh Lá, thơ Hạc Thành Hoa (tặng).

- Quanh Quẩn Bên Đời, tập truyện của Trần Bang Thạch.

- Hương Sắc Mong Manh, thơ Hoài Khanh (tặng).

Và nhiều nhiều nữa.

Nhà văn Trần Hoài Thư ký sách tặng bằng hữu. (Hình: Phạm Cao Hoàng/sangtao.org)

Tôi đọc hết những tập sách do Thư Quán in và xuất bản, gởi tặng tôi, tôi mới thấy công trình của nhà văn Trần Hoài Thư thật đáng khâm phục với cả tấm lòng đối với văn học miền Nam trước 1975. Những bạn văn thuở ấy, bây giờ sống ở trong nước vất vưởng như những chiếc bóng.

*

Năm 2005, gia đình nhà văn Trần Hoài Thư sang thăm bạn bè ở California. Tôi được tin rất mừng, nên đến cà phê sớm để đón thầy. Thầy đến cùng vợ, cô Nguyễn Thị Yến.

Đã 41 năm, thầy vẫn cao lênh khênh, tóc có bạc đi, mắt kiếng cận có dày thêm, nhưng nhìn thầy tôi vẫn nghĩ đến người của 41 năm trước, vẫn nụ cười ấy, vẫn lối ăn mặc bình dân ấy, thầy không thay đổi gì trong ý tưởng của tôi.

Khi tôi bắt tay thầy, tôi nói, em là Trần Yên Hòa, học trò thầy hồi ở trường Trần Cao Vân. Thầy ôm lấy tôi, tôi ôm lấy thầy, cảm động đến ứa nước mắt. Ngày gặp gỡ đó tôi không bao giờ quên.

*

Những năm gần đây, có tin không vui là cô Nguyễn Thị Yến bị đột quỵ (stroke), phải vào nhà thương chữa trị, rồi phải vào nằm ở nursing home, nhà văn Trần Hoài Thư phải lo săn sóc cho vợ hằng ngày, đem đồ ăn chính ông nấu vào cho vợ, vợ mới ăn được. Rồi ông về nhà lại lo việc in sách cho thân hữu với máy in tay. Ông cặm cụi làm việc một mình, coi như đó là niềm đam mê, niềm vui của tuổi già.

Rồi cách đây khoảng sáu tháng, lại một tin không vui làm anh em văn nghệ sửng sốt, thương cảm, là nhà văn Trần Hoài Thư bị đột quỵ. Ai cũng chạnh nghĩ đến một Trần Hoài Thư hằng ngày phải lo săn sóc vợ, phải nấu ăn đem vào cho vợ, bây giờ phải nằm một chỗ thì làm sao? Hai vợ chồng có một đứa con trai, tốt nghiệp bác sĩ, đã có gia đình lại làm việc ở một nơi xa, nên không thăm viếng thường xuyên được, cho nên ai cũng lo cho hoàn cảnh của Trần Hoài Thư.

May mà, ba, bốn hôm sau, (lại) được tin nhà văn Trần Hoài Thư chỉ bị đột quỵ nhẹ, đã trở lại sinh hoạt bình thường. Bạn bè nghe tin ai cũng vui mừng, thở phào nhẹ nhõm.

Đến bây giờ, cuối năm 2020, nhà văn Trần Hoài Thư vẫn nguyên một tấm lòng, là cố gắng thực hiện, in ấn những tác phẩm của bạn bè viết văn, làm thơ, cùng thời trước 1975, đến cho độc giả khắp nơi.

Thật đáng khâm phục lắm thay!

Trần Yên Hòa

Nguồn: banvannghe.com

Cùng Tác Giả:

- Một Đêm Trần Yên Hòa Truyện ngắn

- Trần Hoài Thư Người Thầy Dạy Cũ Trần Yên Hòa Hồi ức

- Mua bán lạc xoong Trần Yên Hòa Truyện ngắn

- Gọi Yêu Dấu & Trong Giấc Mơ Nào Trần Yên Hòa Thơ

- Dáng Mỏng Trần Yên Hòa Truyện ngắn

- Tiếng Nói Trần Yên Hòa Truyện ngắn

- Buổi Trưa Ấy Trần Yên Hòa Thơ

- Cỏ Non Trần Yên Hòa Truyện ngắn

- 10 khúc. nhớ. người bội vong Trần Yên Hòa Thơ

- Trần Thế Phong "Em Ngó Giùm Ta, Những Buổi Chiều" Trần Yên Hòa Nhận định